Veilig uit de crisis

Van verlies naar veiligheid

Hoe krijg je een slecht draaiend, beursgenoteerd productiebedrijf weer in de lift? Eind jaren tachtig van de vorige eeuw begon een nieuwe directeur bij Alcoa, het Amerikaanse bedrijf dat een van de wereldleiders is op gebied van aluminiumproductie, aan deze opgave. O’Neill, de nieuwe directeur, koos ervoor om zich te richten op één speerpunt. En dat speerpunt was niet efficiëntie of kwaliteit, maar veiligheid. Hij hamerde er voortdurend op het terugbrengen van het aantal ongevallen tot nul. Op alle andere fronten was hij bereid om te onderhandelen of concessies te doen, maar niet op gebied van veiligheid.
 
Van veiligheid naar winst
Hij koos hiermee voor een doelstelling die goed meetbaar en inzichtelijk te maken was, die zowel de medewerkers (persoonlijke bescherming) als de leidinggevenden (meer inzet door minder verzuim) aansprak en waar niemand tegen kon zijn – al waren de aandeelhouders er in het begin zeer sceptisch over. Het resultaat was dat binnen een decennium niet alleen de arbeidsveiligheid bij Alcoa sterk was verbeterd, maar ook de omzet en de winst. O’Neill was een gevierd topman.
 
Maak er een gewoonte van
Dit inspirerend voorbeeld staat mooi beschreven in het eerder dit jaar uitgekomen boek The Power of Habit van Charles Duhigg (in het Nederlands vertaald als Macht der gewoonte). Duhigg laat zien hoe het bij Alcoa lukt om van veiligheid een gewoonte te maken. Veel van ons gedrag berust op routine, denk bijvoorbeeld aan het autorijden op de automatische piloot. Dat gewoontegedrag is erg efficiënt, maar niet altijd even effectief en wel hardnekkig als het eenmaal is ingebakken. In zijn boek laat Duhigg zien hoe het tot stand komt, maar ook waar de sleutel ligt om het te veranderen. Bij Alcoa lukte het O’Neill om in het bedrijf gewoontegedrag te ontwikkelen omtrent het signaleren en oplossen van risicovolle situaties.
 
Gewoonten maken de cultuur
Mooi dat je zo de arbeidsveiligheid kunt vergroten, maar waarom stijgen omzet en winst mee? Het terugdringen van arbeidsverzuimkosten door ongevallen alleen is daarvoor onvoldoende. Het zit ‘m erin dat, om het écht veiliger te maken, iedereen dwars door alle hiërarchische lagen met elkaar in gesprek moet. Veiligheid realiseer je met elkaar, door fouten openlijk te bespreken, slechte gewoontes ter discussie te stellen, door elkaar aan te spreken en verbeteringen samen door te voeren. En als dat de bedrijfscultuur wordt, dan krijg je kwaliteit en efficiëntie er gratis bij - tel uit je winst.
 
Slim ondernemen
In Nederland bedragen de verzuimkosten door arbeidsongevallen ongeveer 0,6 miljard per jaar. Een behoorlijk bedrag, maar om uit de financiële crisis te komen is meer nodig. Het Alcoa-voorbeeld laat zien dat als we écht werk maken van veiligheid een veelvoud hiervan gewonnen kan worden. Laat het niet bij instructies, inspecties en incidentmanagement, maar maak van veilig gedrag een gewoonte – dat is slim ondernemen in crisistijd.