Spoedeisende preventie

Acute zorg dichtbij

Als het op spoedeisende hulp (SEH) aankomt, woon ik op een van de veiligste plekken in Nederland. Met de auto ben ik binnen 20 minuten in een ziekenhuis en daarbij kan ik kiezen tussen maar liefst negen verschillende SEH-afdelingen (de 10^e is volgens Google Maps op 21 minuten rijden, dus die tel ik niet mee). Acute hulp is dus nooit ver weg voor mij, maar de vraag is of hoe lang het SEH-landschap er zo uit blijft zien. In 2011 opperde Zorgverzekeraars Nederland (ZN) dat het aantal SEH-afdelingen best gehalveerd kon worden. In haar recent uitgebrachte kwaliteitsvisie heeft de koepelorganisatie dat bijgesteld: voor acute basiszorg mogen de huidige SEH-afdelingen open blijven, zodat iedereen de basisspoedzorg in de buurt houdt. Wel zou de complexe spoedzorg meer geconcentreerd moeten worden.

 

Focus op complexiteit te simpel
Medisch specialisten vinden deze visie te beperkt. Zij betogen dat er geen duidelijk onderscheid te maken is wat complex is en wat niet. En ook dat het vaak pas later in het acute zorgproces duidelijk is of er sprake is van een complex geval. Volgens medisch specialisten is bij veel enkelvoudige letsels bij ouderen bijvoorbeeld complexe zorg nodig, omdat ouderen vaak ook andere aandoeningen hebben die het herstel belemmeren. Het aardige is dit naadloos aansluit bij de kwaliteitsvisie van ZN: daarin worden heupfracturen bij ouderen als voorbeeld van complexe spoedzorg uitgewerkt. Om stappen vooruit te maken in dit domein pleiten specialisten voor het instellen van een College Acute Zorg waarin alle belangen zijn vertegenwoordigd, om te komen tot een ‘toekomstgerichte inrichting van de hele keten acute zorg die altijd bereikbaar is voor elke patiënt’.

It’s the economy, stupid

Hoewel het debat inhoudelijk wordt gevoerd over de kwaliteit, is de onderliggende reden geld. Zorgverzekeraars vragen zich af of het rendement (in jargon: doelmatigheid) omhoog kan door een aantal SEH-afdelingen te sluiten. Ziekenhuizen hebben hun SEH-afdeling juist nodig om de bedden gevuld te krijgen – sinds de invoering van gereguleerde marktwerking zijn ziekenhuisopnamen profijtelijk. Om uit deze impasse te komen zijn innovatieve ideeën nodig, volgens de directeur van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Ze komt zelf met de interessante suggestie van een gecombineerde SEH die de acute zorg verleent als voorportaal van een aantal samenwerkende ziekenhuizen.

 

Weten waar het lekt

Het is duidelijk dat er een organisatievraagstuk rondom de acute zorg op tafel ligt. Maar ik mis een belangrijk element in de discussie over de oplossing ervan. Als geen ander weten SEH-afdelingen waar en wanneer acute gezondheidsproblemen optreden en wat daarvan de oorzaak is. Ze dweilen met de kraan open, of liever: ze dweilen terwijl ze weten waar de lekken zitten. Door structurele signalering van acute problemen door SEH-afdelingen, kunnen die gericht preventief worden aangepakt, op de SEH of daarbuiten. Zo weten we dat signalering van kindermishandeling op de SEH zeer effectief is. Terugdringen van alcoholmisbruik door jongeren is lastig, maar een vroegtijdige interventie op de SEH is een van de weinige methoden die effectief zijn. Ook bij het terugdringen van psychische problematiek, zoals het post-traumatisch stress syndroom, zelfbeschadiging en suïcidepogingen, kan de SEH een belangrijke rol spelen. En de kennis waar precies fietsongevallen gebeuren, waar kwetsbare ouderen op straat ten val komen en waar letsel met geweld wordt toegebracht is essentiële stuurinformatie voor partijen die hierop preventie kunnen plegen. Als de SEH aangeeft waar de gaten zitten dan kunnen ze gedicht worden.

 

Goedkope gezondheid

Ik pleit ervoor om de preventiedoelstelling onderdeel te laten zijn van de toekomstige inrichting van de acute zorg. Als de partijen de handen ineenslaan om preventie-inspanningen op de SEH-afdelingen structureel van de grond te krijgen, inclusief de financiering ervan, dan beperken we niet alleen de zorgkosten maar ook de spoedeisende ellende. Doelmatige acute zorg begint bij preventie – dat lijkt mij een mooi startpunt voor het nieuw op te richten college.

---
Ook verschenen op Skipr op 1 maart 2013 http://www.skipr.nl/blogs/id1375-doelmatige-acute-zorg-begint-bij-preventie.html