Een gewaarschuwd mens is gestrest
Mijn geliefde zegt het wel eens tegen mij in de auto: “Pas op!” Ongerust scan ik dan snel nog eens het verkeer om me heen: voor, achter, links, rechts. Vaak gaat het dan om een situatie die ik al in de gaten had. Maar tussen het “pas op!” en het besef waar ik dan voor zou moeten oppassen raak ik gestrest. Doordat ik niet weet hoe ik het gevaar moet ontwijken. Remmen, uitwijken of juist extra gas geven?
Bezweringsformule
Ik zeg het zelf ook wel eens: “Kijk uit!” Sterker nog, ik zeg dat sinds kort iedere ochtend tegen mijn dochter, nu ze met de fiets alleen naar school gaat. “Doe je best, veel plezier en kijk goed uit” geef ik haar dagelijks mee als ze wegfietst. Het zijn liefdevolle clichés, een soort bezweringsformule waarmee ik mijn dochter hoop te behoeden voor ongeluk. Maar zou het haar ook helpen om het goede te doen?
Liever een tip
De “pas op, kijk uit!” waarschuwing krijgen kinderen natuurlijk vaak te horen. Altijd goed bedoeld, maar lang niet altijd behulpzaam. Als er echt gevaar dreigt, is het beter om duidelijk te maken wat te doen om het af te wenden. “Stop! daar komt een auto”, of “Doorlopen! daar komt een auto”. Ook bij ouders werkt dit zo: om hen te helpen bij kinderveiligheid werken tips (gebruik een fornuishekje) beter dan waarschuwingen (brandwonden kunnen een kind voor het leven tekenen).
Twee boeken
Hoe dun bij waarschuwen de lijn is tussen ellende voorkómen of veroorzaken wordt mooi geïllustreerd door twee recent uitgekomen boeken met dezelfde titel “Pas op(!), Kijk uit!” (alleen het aantal uitroeptekens verschilt). Het ene is een kinderboek van Annemarie Bon, dat gaat over een jongetje dat van zijn ouders niet naar buiten mag omdat hij niet vies mag worden. “Pas op! Kijk uit!” is daarin een luchtig beschreven vorm van kindermishandeling. Sinds kort is het andere boek met deze titel te koop, geschreven door Fieke Slee en Mariëlle Vehmeijer, respectievelijk kinder-intensivist en brandwondenchirurg. Beiden zijn vanuit het ziekenhuis ervaringsdeskundig op terrein van ernstige ongevallen met kinderen. Ze hebben hun ervaringen gebundeld om ongevallen in en om huis te helpen voorkómen.
Positieve insteek
Een behartenswaardig initiatief en zeer begrijpelijk als je dagelijks op je werk te maken hebt met ernstig gewonde kinderen, waarvan sommigen levenslang gevolgen ondervinden van iets wat eenvoudig voorkómen had kunnen worden. Het boek is prachtig vormgegeven. Maar ik vind het jammer dat de uitgever met deze titel gekozen heeft voor marketing by fear appeal in plaats van een positieve insteek. Want we weten uit onderzoek dat een positieve benadering veel krachtiger is om mensen aan te zetten tot gewenst gedrag, zodat het (kind)veiliger wordt. En dat geldt vast ook voor het kopen van dit boek.
Dit blog is op 8-9-2014 ook gepubliceerd op http://www.veiligheid.nl/nieuws/blog---pas-op-kijk-uit
