Door het overlijden van de grensrechter op een voetbalveld in Almere vorig jaar kwam geweld bij sporten nog hoger op de agenda van politiek en media te staan. Sinds eind 2011 loopt een actieplan van de landelijke overheid, 'Naar een veiliger sportklimaat' dat getrokken wordt door NOC*NSF, de voetbal- en de hockeybond. Kloeke maatregelen als het invoeren van een tijdstraf bij een gele kaart zijn genomen. Teams worden eerder uit de competitie gehaald en sporters kunnen op een zwarte lijst komen. Goed dat er stevig wordt opgetreden tegen excessen, maar het wordt hoog tijd dat we nu echt werk maken van het voorkómen ervan. Recent onderzoek laat zien dat volwassenen rond het sportveld, ouders en toeschouwers, daar een belangrijke rol bij hebben: er zijn goede aanknopingspunten voor preventie.
Is het probleem eigenlijk wel zo groot? KNVB meldde in augustus dat het aantal geregistreerde gevallen van excessief verbaal of fysiek geweld in het vorige seizoen met 15% was gedaald. Na de dood van grensrechter Richard Nieuwenhuizen in december 2012 is het aantal gevallen zelfs bijna gehalveerd. We hebben het over 0,04% van het aantal wedstrijden, berichtte KNVB. Terecht voegde de bond daar aan toe dat 274 excessen er 274 teveel waren. Zijn het dan niet gewoon 274 incidenten die aangepakt moeten worden?
Maatschappelijk probleem
Nee. Onderzoek laat zien dat het geen incidenten zijn, maar een maatschappelijk probleem waar veel mensen direct mee worden geconfronteerd. Uit een bevolkingsenquête weten we dat meer dan de helft van alle verwondingen die opzettelijk door anderen veroorzaakt zijn gebeuren tijdens het sporten. Het nieuwe onderzoek laat zien dat in één jaar tijd 15% van iedereen ouder dan 15 jaar geconfronteerd is met geweld in de sport. Als slachtoffer, als medespeler, als scheidsrechter, als trainer/begeleider of als aanwezige toeschouwer. Het gaat hierbij om verbaal geweld, opzettelijke overtredingen en als fysiek geweld zoals een knokpartij. Amateurs sporten voor hun plezier, zou je denken. Toch ontstaat er kennelijk een sfeer waarin mensen elkaar met geweld te lijf gaan.
Het gaat dus om bijna twee miljoen mensen die geconfronteerd worden met geweld in de sport. Het merendeel is hierbij getuige, 11 tot 13% is slachtoffer. Meer dan de helft van de mensen was op het sportveld als sporter, official, begeleider/coach of vrijwilliger. Maar een andere grote groep, 40%, was op het sportterrein als ouder/verzorger of supporter. Dit is ook terug te zien in de leeftijdsverdeling: een grote groep is tussen de veertig en vijftig jaar. Het zijn deze veertigers die de sociale norm binnen en buiten de lijnen mede bepalen. Welk gedrag wordt als normaal gezien, welk gedrag overschrijdt een grens?
Lessen
van pesten
Een parallel met de aanpak van pesten
dringt zich op. Aanvankelijk ging alle aandacht uit naar de pestkoppen en de
slachtoffers. Inmiddels hebben we geleerd dat pesten veel beter te voorkómen is
als we ons op de hele groep richten. Het gaat niet mis door excessief gedrag
van een individu, maar door een scheefgelopen groepsproces. De sociale norm in de groep is onaanvaardbaar ver opgeschoven. Het zijn de omstanders
die norm kunnen herstellen.Zet het publiek in voor een veilig sportklimaat
Ook op en rond het sportveld is de norm te ver opgeschoven. We moeten ons dus niet alleen richten op sporters, incidenten en strafmaatregelen om dat terug te draaien. Het is zaak dat we ons nu ook, en misschien wel vooral, richten op de toeschouwers, op de mensen die getuige zijn van het geweld op het veld. Zij staan aan de zijlijn, maar zijn bepalender voor het sportklimaat dan je op het eerste gezicht zou denken. Laten we het sportpubliek inschakelen om geweld op het veld uit te bannen.
---
Ook verschenen op 'Opiniestukken' op 23 oktober 2013: http://www.opiniestukken.nl/opiniestukken/artikel/586/Geweld-op-het-sportveld-Zet-het-publiek-in
