Patiëntveiligheid: technologie als panacee

Prijs
In de afgelopen week van de patiëntveiligheid won het Catharina Ziekenhuis de Nationale Patiëntveiligheid Award 2012 voor hun succesvolle aanpak van medicatieveiligheid. Kern van de aanpak zijn medicatieveiligheidsrondes. Met de aanpassingen in communicatie, gedrag en cultuur daalde het aantal medicatie-incidenten op de afdeling Algemene Chirurgie van het ziekenhuis met 32 procent. Prachtig resultaat, zeker een prijs waard, vind ik.

Hippocrates huilt
Columnist Frank van Wijck is een andere mening toegedaan, betoogt hij in zijn column ‘Hippocrates huilt’. Hij vindt het onbestaanbaar dat je een prijs kunt winnen voor communicatie en het gebruik van je hersens, omdat dit gewoon zou moeten zijn. Hij had een prijs wel op z’n plaats gevonden als de veiligheidstoename bereikt was met een technische innovatie (softwaresysteem, systeem, apparaat).

Technologische innovaties in de zorg

Deze reactie ademt het technologiedenken waar de cure van overloopt: elk probleem is op te lossen met technologie. Sterker nog: met elke technologische innovatie is een probleem in de zorg op te lossen. Als ingenieur in wording liep ik ooit stage in een ziekenhuis waar met lasers geëxperimenteerd werd. Daar werden patiënten bij een laser gezocht. Ik deed daar gedreven aan mee, in mijn nobele streven de ziekenhuiszorg een beetje vooruit te helpen. Maar of de patiënten hier nu het meeste bij gebaat waren? Achteraf denk ik van niet.

 

Grenzen aan techniek
Ik hou van techniek. Technologische innovatie zorgt voor vooruitgang en voor oplossingen, ook als het gaat om veiligheid. Denk aan airbags in de auto, of aan de automatische piloot die aanmerkelijk veiliger is dan één van vlees en bloed (ongeacht het aantal vlieguren). Maar daar waar het aankomt op menselijk handelen, kan veiligheid niet worden overgelaten aan techniek. Dan moeten we zelf aan de bak, met overtuiging en gezond verstand. Dáár moeten we in investeren. Net zo lang tot het echt een gewoonte is en deel uitmaakt van de cultuur.

Sociale innovatie blijft de crux

Ik vind het getuigen van inzicht dat de laatste Nationale Patiëntveiligheid Award is toegekend aan een sociale innovatie (communicatie, gedrag, cultuur) in plaats van aan een technologische. Het is te hopen dat dit inzicht na afloop van het VMS Veiligheidsprogramma eind dit jaar in de zorg behouden blijft, zodat patiëntveiligheid in de praktijk echt verder verbeterd wordt.

---
Ook verschenen op http://www.opiniestukken.nl/opiniestukken/artikel/333/Laat-veiligheid-niet-over-aan-de-techniek (21 november 2012)